Генерал-лейтенант Репин

Хәр­би жур­на­лист С. Иса­чен­ко­ның “Җи­ңү­гә озын юл” исем­леки­та­бын­да­гы “Ал­га, Ри­га­га” исем­ле хи­кә­я­се­нең баш ге­рой­ла­рын­нан бер­се Волчья Бис­тә­се ке­ше­се, ук­чы­лар пол­кы ко­ман­ди­ры, под­пол­ков­ник Яков Фе­до­ро­вич Ре­пин. Кресть­ян га­и­лә­сен­нән бул­ган егет Со­вет Ко­рал­лы көч­лә­ре са­фын­да ря­до­вой сол­дат­тан ге­не­рал­га чак­лы дан­лы юл үт­кән. Ки­тап ав­то­ры, Ле­нинг­рад өчен бар­ган су­гыш­лар­да кат­наш­кан ке­ше, көн­дә­лек яз­ма­ла­рын, ар­хив до­ку­мент­ла­рын, су­гыш ве­те­ран­на­ры ме­му­ар­ла­рын кул­ла­нып, полк­таш­ла­ры­ның пат­ри­о­тиз­мы, Не­ва шә­һә­ре өчен кө­рәш­кән со­вет су­гыш­чы­ла­ры­ның ге­рой­лык­ла­ры ту­рын­да сөй­ли.

Га­ди авыл еге­те Яков Ре­пин иш­ле кресть­ян га­и­лә­сен­дә төп­чек ба­ла бу­ла. Әни­лә­ре ба­ла­ла­рын ял­гы­зы гы­на үс­те­рә, ма­лай­га бер яшь бул­ган­да әти­лә­ре хо­ле­ра­дан үлә. Ма­лай мәк­тәп­тә бик әй­бәт укый, ком­со­мол оеш­ма­сы сек­ре­та­ре бу­лып то­ра. Ка­зан дәү­ләт уни­вер­си­те­ты­ның Чис­тай раб­фа­гын­да укы­ган ча­гын­да ук, ком­со­мол һәм проф­со­юз ячей­ка­сы әгъ­за­сы бу­ла­рак, ак­тив тор­мыш по­зи­ци­я­сен күр­сә­тә. Ал­ган “тех­ник-элем­тә­че” бел­геч­ле­ге бу­ен­ча ул Ал­ма-ата шә­һә­рен­дә (абый­сы янын­да) эш­ли баш­лый. Тиз­дән 1937 ел­ны хәр­би хез­мәт­кә ча­кы­ры­ла. Хәр­би хез­мәт егет­кә ошап ки­тә һәм ул Хорь­ков хәр­би учи­ли­ще­сы­на укыр­га ке­рер­гә ка­рар кы­ла. 1941 ел­ның 22 ию­нен ул кур­сант бу­ла­рак кар­шы­лый.

Су­гыш­та, биг­рәк тә Ле­нинг­рад һәм Вол­хов фронт­ла­рын­да бар­ган авыр су­гыш­лар­да 54 нче ар­мия сос­та­вын­да под­пол­ков­ник Ре­пин ко­ман­да­лык ит­кән ук­чы­лар пол­кы да кат­на­ша. Полк­таш­ла­ры яз­ган ис­тә­лек­ләр­дә под­пол­ков­ник Ре­пин­ның һәр­ва­кыт җа­вап­лы һәм кур­кы­ныч учас­ток­лар­да бу­луы су­рәт­лә­нә. “Ал­га, Ри­га­га” хи­кә­я­сен­нән өзек:

- Ри­га­га якын­лаш­кан са­ен гит­лер­чы­лар­ның кар­шы то­руы кө­чәя. Ко­ман­дир­лар пунк­тын­да­гы зам­по­лит Завь­я­лов полк ко­ман­ди­ры Ре­пин­ның кай­да­лы­гын со­ра­ша. Аңа ул икен­че ба­таль­он­да, дип җа­вап би­рә­ләр. Ан­да хә­зер тә­муг, фа­шист­лар контрата­ка­га ба­ра­лар. Полк ко­ман­ди­ры под­пол­ков­ник Ре­пин ту­ры на­вод­ка өчен танк­лар­га кар­шы ба­та­ре­я­ны ал­га чы­га­рыр­га һәм танк­лар вз­во­ды ро­та­сы­на юнәл­тер­гә бо­е­ра. Ан­нан зем­лян­ка­дан си­ке­реп чы­гып, ор­ди­на­ре­цына кул сел­тәп, ал­га ом­ты­ла. Су­гыш бар­ган юл ча­ты­на ара да аз ка­ла, тик ба­су­га ми­на­лар ява баш­лый. Алар­ның бер­се под­пол­ков­ник һәм аның ор­ди­на­ре­цы янын­да шарт­лый. Ба­тыр йө­рәк­ле су­гыш­чы­лар ка­бат җир­дән кү­тә­ре­лә ал­мый­лар. Завь­я­лов та зем­лян­ка­дан ча­бып чы­гып, ор­ди­на­ре­цы бе­лән сол­дат бе­лән Ре­пин ят­кан җир­гә ашы­га. Ату көч­ле бу­ла, алар шу­ы­шып ба­рып җи­тә­ләр, ки­ре кайт­кан­да да шу­ы­ша­лар, яра­лы под­пол­ков­ник­ны плащ-па­лат­ка­да сөй­рәп, үте­рел­гән сол­дат­ны са­ни­тар ар­ка­сы­на са­лып алып чы­га­лар.  Под­пол­ков­ник­ның яра­ла­рын бәй­ләп, тыл­га оза­та­лар.

Гос­пи­таль­дә Яков Ре­пин үзе­нең бу­ла­чак ха­ты­ны, ме­ди­ци­на хез­мә­те ка­пи­та­ны Алек­санд­ра Ва­силь­ев­на бе­лән та­ны­ша. Яшь ке­нә хәр­би та­би­бә ка­ты яра­лан­ган ко­ман­дир­ны үлем тыр­на­гын­нан йол­кып ала. Яра­ла­ры тө­зәл­гәч, Ре­пин су­гы­шу­ын дә­вам итә һәм Бер­лин­га ка­дәр ба­рып җи­тә. Су­гыш бет­кән­нән соң ул Мәс­кәү­дә­ге Ге­не­раль штаб­ның Хәр­би Ака­де­ми­я­се­нә укыр­га ке­рә һәм аны тә­мам­ла­гач җа­вап­лы штаб ко­ман­дир­лык ва­зый­фа­сы­на хәр­би җи­тәк­че бу­лып бил­ге­лә­нә. Ле­нинг­рад­та, Вы­борг­та, Горь­кий, Сверд­ловс­ки­да, Ус­су­рийс­ки­да хез­мәт итә. Үзе укыр­га һәм хәр­би фән­не ти­рән­тен тө­ше­нер­гә ярат­кан­га, ул булган белемен Сверд­ловс­ки­да­гы хәр­би учи­ли­ще­да укыт­кан дә­вер­дә яшь­ләр­гә дә бик те­ләп би­рер­гә ты­ры­ша.

Хәр­би ке­ше бу­ла­рак, ул ту­ган ягы­на еш кай­та ал­ма­ган, әм­ма су­гыш­тан соң өч­ме, дүрт­ме тап­кыр әни­се яны­на кайт­кан бул­ган. Авыл­даш­ла­ры бе­лән оч­ра­шыр­га, фронт­та бер­гә бул­ган дус­ла­ры бе­лән үт­кән­нәр­не ис­кә алыр­га ярат­кан. Авыл­да­гы га­дәт бу­ен­ча, олы­сын да, ке­че­сен дә өе­нә ча­кыр­ган.  Соң­гы тап­кыр КПСС­ның ХХII нче съ­ез­дын­нан соң (ул ан­да де­ле­гат итеп сай­лан­ган бу­ла) Мәс­кәү­дән Ерак Көн­чы­гыш­ка кай­ту юлын­да ке­реп чы­га. Съ­езд ту­рын­да үзе­нең уй-фи­кер­лә­ре бе­лән ур­так­ла­ша, ул ан­да пар­ти­я­нең һәм ил­нең кү­ре­нек­ле эш­лек­ле­лә­ре бе­лән оч­ра­ша.

Ге­не­рал-лей­те­нант 1964 ел­ның 3 мар­тын­да Ус­су­рийск хәр­би ок­ру­гын­да җи­тәк­че­лек ит­кән­дә хәр­би ва­зый­фа­сын үтә­гән­дә һә­лак бу­ла. Ави­ака­таст­ро­фа­да ал­ган җә­рә­хәт­лә­рен­нән  игә ки­лә ал­мый җан би­рә.

Ус­су­рийс­ки­да хез­мәт ит­кән­нән соң ко­ман­до­ва­ние аны Ле­нинг­рад­ка кү­че­рер­гә ни­ят­лә­гән бул­ган. Ул ва­зый­фа­сы бу­ен­ча кү­тә­ре­лер­гә ти­еш бул­ган, мар­шал зва­ни­е­се­нә аңа ни­ба­ры 2 бас­кыч кы­на ка­ла. Хез­мәт ит­кән уры­нын­да ул бер­ни­чә мәр­тә­бә шә­һәр Со­ве­ты де­пу­та­ты, җир­ле пар­тия ор­ган­на­ры җи­тәк­че­ле­ге сос­та­вы­на сай­лан­ган. “К­рас­ная звез­да” га­зе­та­сын­да­гы кү­ре­нек­ле Бө­ек Ва­тан һәм граж­дан­нар су­гы­шы хәр­би на­чаль­ник­ла­ры Ма­ли­новс­кий, Греч­ко, Баг­ра­мян, Во­ро­ши­лов, Бу­ден­ный, Ко­нев, Ро­кос­совс­кий, Ти­мо­шен­ко, Чуй­ков һәм баш­ка­лар та­ра­фын­нан им­за­лан­ган нек­ро­лог­та: “Ул үз кул ас­тын­да эш­ләү­че­ләр­не өй­рә­тү­дә һәм алар­ны тәр­би­я­ләү­дә бө­тен кө­чен, бе­ле­мен һәм бай тәҗ­ри­бә­сен бир­гән ке­ше, алар­га да­и­ми кай­гыр­ту­чан­лык күр­сәт­те һәм шу­ңа да шәх­си сос­тав­ның ти­рән мә­хәб­бә­тен һәм хөр­мә­тен ка­зан­ды”,  ди­ел­гән.

1964 ел­ның  6 ию­нен­дә аны Ле­нинг­рад­та­гы Бо­гос­ловс­кое зи­ра­ты­на җир­ли­ләр. Ике кы­зы бе­лән аның тол кал­ган ха­ты­ны да да­и­ми яшәү өчен шун­да кү­чеп ки­лә.

Ва­тан ал­дын­да­гы зур хез­мәт­лә­ре өчен Яков Фе­до­ро­вич Ре­пин Кы­зыл Байрак ор­де­ны, I дә­рә­җә Бө­ек Ва­тан су­гы­шы ор­де­ны, Кы­зыл Йол­дыз ор­де­ны һәм бик күп ме­даль­ләр бе­лән бү­ләк­лән­гән.